E-ticaret Depolarını Robotlar mı Ele Geçiriyor? - Hulusi Caner Kuş

E-ticaret Depolarını Robotlar mı Ele Geçiriyor?

Depolama faaliyetlerinde robotik sistemlerin kullanılması ilk defa karşılaştığımız bir şey değil. Neticede "aptal robotlar" kendi kendini tekrar eden görevleri yerine getirmek için zaten uzun zamandır kullanılıyor. Yapay zekâ alanındaki gelişmeler ise, bazı görevleri kendi kendine yerine getirebilen veya insanlarla iş birliği yapabilen, akıllı robotlar ile tanışmamıza vesile oldu. Görünen o ki, bu en son teknoloji dünyanın dört bir yanındaki depolarda işlerin nasıl yürütüldüğünü değiştirecek ve bir adım öteye taşıyacak.

Robotlara “Merhaba” Deyin

Bizler her zamanki gibi, ancak global sektör liderlerinin yaptıklarına bakarak geleceğin neler getirebileceğini görebiliyoruz. Mesela, depolarında yaklaşık 30.000 robot kullanan Amazon örneğini ele alalım. KivaSystems tarafından üretilen bu tam otomatik robotlar, raflardan uygun ürünleri seçip bunları işçilere teslim edebiliyor. Bunun sonucunda, siparişler öncesine kıyasla iki ila üç kat daha hızlı hazırlanıyor. Hatta bu robotlar hangi ürünlerin en çok kullanıldığını gelişmiş algoritmalar kullanarak "tespit edip", toplayıcı ekipmana en yakın yere bile koyabiliyor.

Ürünleri insanlara teslim etmeye dayalı bu konsept, dünyanın dört bir yanında da örnek alındı. Silikon Vadisi'nde yer alan FetchRobotics şirketi, bir "Getir ve Yükle" sistemi kurarak bu örneği takip etti. Sistem, ürün alıp paketleme sürecinin tüm yönlerini kapsayan iki robottan oluşuyor. Destekleyici yazılımlarıyla birlikte gelen bu robotlar depolama sistemlerine etkin bir şekilde entegre edilebilir. Diğer şirketler de depolarındaki iş akışlarını hızlandırmak ve gelişen teknolojiyi yakalamak için çaba gösteriyorlar.

Sihirli Teknolojiler

Kuşkusuz, pek çok şirket büyük hacimli ve yüksek değere sahip siparişleri işlerken yüksek teknoloji kullanmanın sağladığı avantajların farkına vardı. Bazıları ise ürünlerini nakliyeye hazırlarken yüksek hızlı sınıflandırma sistemlerini kullanıyor. Bu gelişmeler depo operasyonlarının başından sonuna kadar otomasyon doğrultusunda ilerlemesine sebep oldu.

Fakat, halihazırda erişilebilir vaziyette olan bu tür potansiyel sistem iyileştirmelerine rağmen, ekonomik krizler nedeniyle malzeme taşıma ekipmanlarına yönelik sermaye yatırımları sert bir şekilde düştü. Bu durum, birçok deponun en az 15 yıllık sistemleri kullanmasına neden olmakta.

Dolayısıyla, sektöründe bir gelişim imkânı kesinlikle mevcut. Robotların performans açısından avantajları gayet aşikâr. Zira robotlar 7/24 çalışabiliyor, SGK primi, çay molası veya yıllık izne ihtiyaç duymuyorlar. Öte yandan, depo yöneticileri ise lojistik ve tedarik maliyetlerini düşürürken bir yandan ürünleri hızlıca teslim etme baskısı altındalar. Giderek daha fazla insan online alışverişe yöneldiğinden dolayı, ortaya çıkan tüketici ihtiyaçlarını karşılamak da zorunlu hale geliyor. Görünen o ki, bahsedilen yeni teknolojiler de tam olarak bu boşluğu doldurabilecekleri zamanda ortaya çıkmakta.

İşçiler açısından bakıldığında ise, robot teknolojisinin işçilerin bedenlerindeki zorlanmayı azaltabileceği ve onları yaralanmalara yol açabilecek monoton işlerden kurtarabileceği görülebilir.

Giderek daha çok şirket, bir depoda çalışan robotların az sayıda işçi tarafından etkin bir şekilde yönetildiği, programlandığı ve bakımının yapıldığı, bu sayede üretkenlik ve performans artışı sağlayan "hibrit" yapıların çok mantıklı olduğu sonucuna varmakta. Tabii bu strateji de beraberinde bazı ek maliyetler getiriyor... Robotlar hala oldukça pahalı: Örneğin, ürün alıp getiren robotların tanesi hala 35.000 dolar civarında bir fiyat etiketine sahip. Bunların yanı sıra, yeni teknolojilerin depolama süreçlerine entegre edilebilmesi için bazı uzmanlaşmış inşaat ve projeşirketlerinden de hizmet alınması gerekebilir. Bahsedilen hiç de küçük bir yatırım değil, fakat uzun vadede masrafını çıkaracaktır.

Türkiye’deki Durum

Peki ülkemiz dünyadaki bu gelişmelerden nasıl etkileniyor? Türkiye’deki online alışveriş ve e-ticaret sektörü her ne kadar Batı ülkelerindeki kadar hızlı büyüse de depolama faaliyetlerinde robot kullanımı halen yaygın değil. Kuşkusuz, bunun en önemli sebebi Türkiye’deki işgücü maliyetlerinin Batı ülkelerine kıyasla hala oldukça düşük olması. Robota yapılacak yatırımın büyüklüğü çalıştırılan işçilerin işverene maliyeti ile kıyaslandığında, robotlaşma albenisini kaybediyor. Bir diğer faktör de bu tarz robotik teknolojileri üretecek ve kullanacak kapasitede, teknolojiye hâkim şirket ve personelin ülkemizde oldukça zor bulunması. Bu tarz teknolojileri dışarıdan ithal etmek ise, başta bakım, teknik destek ve kullanım zorluğu olmak üzere birtakım faktörler nedeniyle pek verimli olmuyor. Ülkemizin AR-GE faaliyetlerine daha fazla kaynak ayırması ve gelişmiş robotik teknolojilere ağırlık vermesi bu açıdan büyük önem taşıyor.

Otomasyon Çağı

Birçok depo, rekabetçi kalabilmek veya rekabette üstünlük sağlamak için otomasyona geçmekte. Yeni yazılım çözümleri de robotları ve işçileri değerlendirmeyi, işletmeyi ve planlamayı kolaylaştıran, evrimleşme ve zamanla gelişme imkânı bulunan bütüncül çözümler sunuyor. Yeni teknolojileri edinmeye yönelik bir ivme ve motivasyon kesinlikle mevcut. Peki, robotlar çağının eşiğindeyiz diyebilir miyiz? Bazıları zaten bu çağın içerisinde olduğumuzu öne sürüyor. E-ticaret depoları kesinlikle evrim geçiriyor ve bu evrimi şimdilik duracak gibi de görünmüyor. Değişim asla aniden gerçekleşmez. Fakat zaman geçtikçe robotların depolardaki rolünün giderek genişlemesi epey olası görünüyor.

*LanaHawkins’in “AreRobotsAbouttoTakeOver E-commerceWarehouses?” başlıklı yazısından uyarlanmıştır.

KAYNAK:

Hawkins, L. (2016). “AreRobotsAbouttoTakeOver E-commerceWarehouses?”. ManufacturingTransformationBlog. Erişim Tarihi 19 Mayıs 2017, http://www.apriso.com/blog/2016/02/are-robots-about-to-take-over-e-commerce-warehouses/