Soğuk Hava Depoları ve Isı Kontrolleri - Özgü Başdemir

Soğuk Hava Depoları ve Isı Kontrolleri

Soğuk hava depoları, yiyeceklerin belli bir alanda düzenli bir şekilde istiflenmesini sağlayarak, son tüketim tarihlerinin ömrünü uzatır. Gıda üretim süreçlerinde ortaya çıkan sıcaklığı düşürmeyi amaçlayan depolardır. Böylece, ürünler taze ve kaliteli olarak sevk edilip, hizmete sunulabilmektedir.Bu soğuk hava etkisiyle yiyecekler bozulmadan uzun süre korunur ve depolanır. Soğukta kalan besinler dondurularak sağlık değerleri korunur böylece tedarikçiye ve tüketiciye ilk günkü doğallığıyla ulaştırılır. Özellikle çabuk bozulacak yiyecek ve içecekler, soğuk hava deposuna sahip araçlarla taşınır ve sevkiyat anında depoların kapılarında körük adı verilen sistemler çalışır. Körük, araç kapıya yaklaştığında kapıyı yanlardan sarıp sıkıştırarak araç ve kapı arasındaki hava boşluğunu ortadan kaldırır. Böylece soğuk zincir kırılmadan besinler araçtan indirilebilir veya yüklenebilir.

Soğuk hava depolarında dikkat edilmesi gereken en önemli husus sıcaklık transferidir. Dışarıdan gelen sıcaklığın içeri girmesi önlendiği gibi, içerideki soğukluğunda dışarı çıkması engellenmelidir. Bu yüzden, depolarda iyi bir yalıtım sistemi kullanılmalı ve hava giriş çıkışı engellenmelidir. Örneğin, birçok büyük soğuk hava deposunun kapılarında hava perdeleri kullanılır, bu perde sayesinde kapı açıldığında bile hava sirkülasyonu meydana gelmez. Soğuk zincirin kırılması engellenir.

v  Soğuk hava depolarında kullanılan yalıtım maddeleri oldukça önemlidir, bu malzemeler;

·         Buhar kesiciler

·         Derin dondurucular

·         Strofoam levhalar

·         Polisteren köpük vb.

v  Depo içindeki soğutma sistemleri freon ve amonyaklıdır.

1         1.      Freon sistemli depolar;

Gıda maddelerinin uzun süre doğallığını yitirmeden sağlıklı ve hijyenik ortamlarda istenilen sıcaklıklarda korunabilmelerini sağlamaktadır. Yapım maliyeti  düşük olduğu için daha çok tercih edilmektedir.

Kullanım Alanları

·         +0 / +4 °C soğuk muhafaza odaları

·         -22 °C donmuş muhafaza odaları

·         Dondurulmuş gıda malzemesi üreten firmalar

·         Meyve ve sebze işleyen işyerleri

·         Hazır yiyecek sektörü

·         Dondurma sektörü

·         Balık ve deniz ürünleri sektörü

·         Hipermarketler

·         Hastaneler ve labaratuarlar

·         Kimya ve ilaç endüstrisi

·         Et ve tavuk kesimhaneleri

·         Oteller

·         Restaurantlar

2.      Amonyok sistemli depolar;

Amonyağın likit halden gaz haline çevrilerek kullanılan soğutma sistemleridir. Böylece ortamda gaz serbest kalır ve gaz ne kadar genişlerse soğutma o denli gerçekleşir. Bu sistem sağlıklı fakat daha maliyetlidir.

Kullanım Alanları

• +0 / +4 °C soğuk muhafaza odaları
• -22 °C donmuş muhafaza odaları
• Şoklama tünelleri
• IQF ve bant dondurucular
• Atmosfer kontrollü soğuk depolar
• Buzlu su üretimi
• Peynir, yağ soğuk muhafaza odaları
• Yoğurt hızlı soğutma odaları
• Dondurma freezerleri için soğutma sistemleri
• Buz üretim tesisleri

v  Depolama sistemleri genellikle ürüne göre ve müşteriye göre dizayn edilir. Örneğin;

·         Çikolata ve şekerli ürünler,15-20 derece arasında olmalıdır. Kuru ve buhardan uzak ortamlarda saklanmalıdır. Yüksek sıcaklıkta eriyeceği gibi düşük sıcaklıkta da üzerinde beyazlaşma ve kristelleşme meydana gelir.

·         Taze etlerin kararmaması için genellikle 0,-2 derece de ve yüksek nemli ortam gerekmektedir. -18 derecede dondurulabilirlir.

·         Süt ürünleri ise kendi içinde çeşitlerine göre ayrılır. Mesela, peynirler genellikle 0-5 derecede depolanırken tereyağ margarin gibi yumuşak ürünler 4-10 derecede depolanır. Bunların sevkiyatı dondurularak gerçekleşir.

·         Yumurta ise -2,5 2 derece arasında yüksek nemli ortamlarda saklanmalıdır.

·         Sebze- meyve genellikle -1 ile 10 derece arasında saklanır.

v  Depolarda sıcaklık daimi çok önemlidir ve sıcaklığın stabil tutulması gerekmektedir. Bunun için sıcaklık takibi ve kontrolü yapılmalıdır. Çoğu büyük depoda kullanılan sistem bilgisayar üzerinden yürütülmektedir. Tüm depo verileri sisteme girilir ve oda oda ayrılır. Her odanın optimal sıcaklıkları ve opsiyon sınırları girilir. Termometre sisteme paralel olarak bağlı olduğundan, eğer sıcaklıklarda bir değişiklik varsa sistem otomatik olarak uyarı verir ve hangi odada problem yaşandığı anında tespit edilebilir. Bu, sorunun çözülmesi için büyük kolaylık sağlamaktadır. Eğer deforoz da buzlanma varsa sıcak hava akımı sağlanır ve buz çözülür veya devreye girmeyen bir soğutucu olduğunda teknik ekip yönlendirilir. Bu sistem genellikle yetkilinin de telefonuyla senkronize olduğundan 7/24 kontrol sağlanmaktadır. Bu sistem başta yazılım olarak maliyetli olsada çok verimli ve fonksiyoneldir.

Bazı depolarda ise manuel kontrol sağlanmaktadır. Bu sistemin kontörlü biraz daha zor ve verimsizdir. Depo içerisindeki büyük sıcaklık göstergelerine bakılarak yetkili gezip kendisi kontrol eder. Eğer bir problem görüyorsa motorlar ve soğutma ekipmanları için teknik ekip çağrılır ve sıcaklık dengelenmeye çalışılır.